Historie van de kerk

SPIJK – ANDREASKERK

De witgepleisterde kerk van Spijk, omzoomd door bomen en omringd door de oorspronkelijke gemeenschappelijke dobbe, is de opvolger van een middeleeuwse kerk die die in de 17^e eeuw is afgebrand.

De restauratie in de jaren ’60 heeft enig licht op de bouwgeschiedenis van de kerk kunnen werpen. Vensters en spaarvelden in laatromaanse stijl doen vermoeden dat de oorspronkelijke kerk uit de 13^e eeuw stamde. Bij de herbouw in 1676 werd gebruik gemaakt van de lange wanden en de westmuur, die bij de brand gespaard waren gebleven. Het tot dan toe recht gesloten koor kreeg een driezijdige sluiting. In 1848 werd de kerk voor de protestantse dienst aan de noordzijde uitgebreid, waardoor een t-vormige plattegrond ontstond. Tegelijkertijd werd de kerk wit gepleisterd en werden de grote spitsboogramen geplaatst. De toren, ook verwoest tijdens de brand, werd in 1711 door een dakruiter vervangen, waarna men in 1902 besloot tot de bouw van een westtoren. De bakstenen onderbouw is deels inpandig en valt op door contrasterende gestucte blokken op de hoeken. Bovenop staat de windwijzer in de vorm van een leeuw, het teken van de Ubbena.

Tijdens de restauratie werd de oude balkenzoldering weer tevoorschijn gehaald en kreeg het zijn oorspronkelijke blauwgroene kleur terug. De restauratie bracht ook nieuwe feiten over het interieur aan het licht; uit het metselwerk van de lengtemuren bleek dat de kerk drie gewelven bezat, hetgeen nog te zien was aan de afgekapte stenen in de zijmuren in de vorm van een halfronde muraalboog. Onder het hoogste punt van elk gewelf zat in de muren van het schip een klein smal rondboograampje, aan de buitenkant geflankeerd door twee blinde nissen. De grootte en de plaatsing van deze nissen corresponderen niet met de bouwkundige structuur. Als we kijken naar de plaatsing van de muraalbogen is het overduidelijk dat de functie van de nissen alleen decoratief kan zijn.

Archeologisch onderzoek heeft de funderingen van een kooraltaar en een doopvontsokkel blootgelegd. De preekstoel werd in 1902 met onderdelen uit de 17^e eeuw vervaardigd en in 1936 herbouwd. Het orgel stamt uit 1884 en stond eerst op een orgelgalerij in het koor, maar werd in 1970 naar de westkant verplaatst. In de kerk hangen rouwborden van Reynt Alberda, Willem en Reynt Ubbena (replica) en zijn enkele fraaie grafstenen van de Ubbena te bewonderen.